KIRGIZİSTAN KONUSUNDA ULUSLARARASI AKTİF SİYASET İZLENMELİDİR


Kırgızistan’da devam eden iktidar ve muhalefet çatışmasının, ülkeyi adeta iç savaşın eşiğine getirmiş olması hür dünyadaki Doğu Türkistanlıları son derece üzmüştür.


Bugün Orta Asya olarak adlandırılan Türkistan topraklarının sömürgeci zihniyetler tarafından işgal edilmesi üzerine, hür dünyaya sığınan bizler, yıllar önce kaçarak terk etmek mecburiyetinde kaldığımız bu coğrafyada yaşayan, kardeş ve dindaş halkların anlamsız ve nedensiz bahanelerle birbirlerine saldırmaları ve bu saldırıların şiddete dönüşerek kardeş kanı dökülecek şekilde sonuçlanması şüphesiz hür dünyadaki Türkistanlıları ve Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti’ni endişeye sevk etmiştir. Şüphesiz bu üzücü provakatif olayın ortaya çıkışı, Türkistan topraklarının ortak sahibi olan kardeş halklar arasında onarılması güç derin yaralar açılmasına neden olmuştur.


Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti olarak bizler; Kırgızistan’da yaşanan olayları etnik bir çatışmadan ziyade küresel güçlerin provakatif eylemleri olarak değerlendiriyoruz. Kırgızistan üzerindeki gerçek niyetlerini saklayan ve ülkenin zayıflamasından istifadeyle bölgede siyasi ve askeri egemenliklerini kalıcı olarak tesis etmeyi hedefleyen küresel güçler tarafından “etnik bir çatışma süsü vermek suretiyle” kanlı olayların planlı organize edildiğini düşünüyoruz.


Stratejistlerin de ifadesiyle; Doğu ve Batı Türkistan’dan oluşan Türkistan coğrafyası, Asya’nın kalbidir, bir çok Asya ülkesinin jeopolitik çıkarı ile bağlantılıdır. Bölgenin jeo-stratejik ve enerji zenginlikleri, birçok güçlerin çıkar mücadelesine sahne olmaktadır. Yüzeysel bakıldığında Bakıyev döneminde yaşanan yolsuzlukların ve bunun beraberinde yaşanan ekonomik sıkıntıların, işsizliğin olaylara neden olduğu görülmekle birlikte bu durum sadece provakasyonlara zemin hazırlamıştır.


Özellikle 11 Eylül sonrası ABD ve NATO güçlerinin Türkistan topraklarına (Afganistan, Kırgızistan) girmesiyle bölgede mevcut olan Rusya-Çin stratejik ortaklık işbirliği ilişkileri çerçevesinde oluşan dengenin son yıllarda artan askeri ve siyasi çıkar çatışması nedeniyle bozulduğu görülmektedir. Kırgızistan, bulunduğu stratejik, jeopolitik konum sebebiyle işte bu küresel güçlerin cirit attığı meydan olmaktan kurtulamamıştır. Özellikle Rusya, Çin ve Amerika arasında sıkışan Kırgız yönetimi ve halkının bu cendereden kurtulması, ekonomik açıdan feraha kavuşması ve demokratik bir yönetimin iktidara gelmesi noktasında başta BM, AGİT, İslam Konferansı, AB, başta olmak üzere uluslararası kurumlar acilen devreye girmek durumundadır. Anlaşmazlık içindeki grupların masa başında bir araya getirilmesi sağlanmalıdır.


Halkın temel ihtiyaçlarının karşılanması, hayat standardının yükseltilmesi, demokratik sürecin işlerliği, referandumun uygulanması, mal ve mülkleri talan ve yağma edilenlerin mağduriyetlerinin karşılanması gibi projelerin geliştirilmesi noktasında bölge ülkelerinin kalıcı bir işbirliğine ihtiyaç vardır Bölgede kalıcı bir barış ve istikrarın sağlanması için Kırgızistan’ın tekrar baskıcı ve mafya anlayışına dayalı yönetime ve yolsuzluklarla dolu günlere geri dönmesini önleyici önlemler alınmalıdır.


Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti (DTSH) olarak; özellikle başta Türkiye olmak üzere diğer Türk Cumhuriyetlerini Kırgızistan konusunda daha hassas, daha kararlı ve daha aktif, daha kalıcı bir politika izlemeye davet ediyoruz.


DOĞU TÜRKİSTAN SÜRGÜN HÜKÜMETİ BAŞBAKANI:


-İSMAİL CENGİZ

Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümitining Qirghizistannning Jenubidiki Weqeler Heqqidiki Bayanati

Biz igiligen melumatlardin qarighanda mushu ayning 11- künidin 15-künigiche Qirghizistanning Jalalabat we Ush qatarliq sheherliride arqa körünishi namelum bolghan bir qisim siyasiy küchler qesten weqe tughdurup, ot qoyush, adem öltürüsh, bulangchiliq qilish qatarliq zorawan qilmishlarni ortigha chiqirip, Qirghizistanning jenubida yashawatqan Qirghiz, Uzbek, Uyghur, Axiska Türkleri qatarliq qérindash xelqlerning munasiwitige buzghunchiliq qilghan we éghir aqiwetlerni keltürüp chiqarghan.

Melum bolishiche hazirghiche toqunushqan tereplerdin 500 ge yéqin kishi ölgen we 1500 din artuq kishi yarilanghan.Bu jeryanda Qirghizistanning Perghane wadisida yashawatqan yérim milyondin artuq kishi yurt-makanliridin ayrilip, Uzbekistan qatarliq xoshna döletlerge köchüshke bashlighan.

Bu weqening ortigha chiqishi, ejdatlirimizdin miras qalghan qutsal Merkizi Asiyaning xelqara jamaetchilik aldidiki obrazini xünükleshtürüpla qalmay, qanche ming yildin béri étnik, siyasiy, iqtisadiy, diniy we kultural alahiydilikler tereptin qan-qérindash hem teqdirdash bolup kelgen xelqimizning qelbide asan saqaymaydighan yarilarni peyda qildi.

Weqedin kéyin ortigha chiqqan ichimlik Su, yimek-ichmek, dora-dermek, olturaq Öy, yéqilghu, dawalash üskiniliri we qatnash quralliri yétishmeslik sewebidin, u rayonda yashawatqan qérindashlirimizning kündilik hayati éghir qiyinchiliq ichide turmaqta.Bolupmu weqe yüz bergen rayondin Uzbikistangha oxshash döletlerge köchiwatqan musapirlarning yéterlik derijide yardem we qarshi élinishqa irishelmesliki yéngi-yéngi kirzislarning ortigha chiqishigha hul hazirlishi mumkin.

Biz Sherqi Türkistan Sürgündiki Hökümiti bolush süpitimiz bilen, bu weqeni chongqur epsuslinarliq hésiyatimiz bilen yéqindin küzitip turiwatimiz.Bizningche merkizi Asiyada yashawatqan qérindash xelqlerning öz-ara kélishelmeydighan héchqandaq teripi yoq.Birimizning müngüzige ursa yene birimizning tuyiqi sirqiraydighanliqi ret qilghili bolmaydighan bir heqiqet.Biz herqaysi tereplerning bu weqeni, gorupiwiy tar étnik mezhepchiliktin kélip chiqqan hadise dep qarimastin, Xitay qatarliq bir qisim dölet we rayon atlighan düshmen küchlerning, bu rayonning tinichliqi, birlikimiz we qérindashliqimizni buzushni meqset qiliwatqan aghdurmichiliq herkiti dep chüshünishini, özini tutiwélip meselilerni Qirghizistan hökümiti we Uzbek hökümitining xeqara qanunlar we qérindashliq ölchemliri asasida bir terep qilishigha purset yaritip bérishini arzu qilimiz.

Biz Sherqi Türkistan Sürgündiki Hökümiti bolush süpitimiz bilen yene Birleshken Milletler Teshkilati, Yawropa Ittipaqi, NATO, Xelqara Qizil Kirsit Jemiyiti we Xelqara Qizil Hilal Ay Jemiyiti, Chigirisiz Insan Heqliri Teshkilati, Xelqara Kechürüm Teshkilati qatarliq qurlulushlarning, bu rayondiki döletlerning bu kirzistin qurtulup, tinch we xatirjem hayatni eslige keltürüsh üchün élip bériwatqan tirishchanliqigha hemdemde bolishini ümid qilimiz.

Axirida eshu weqe munasiwiti bilen béshigha musubet kelgen, yarilanghan, yurt-makani we mal-dunyasidin ayrilip qalghan barliq qérindashlirimizdin semimiy hésiyatimiz bilen hal soraymiz.Alla biguna ölgenlerning yatqan yérini jennet qilsun!

Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti

16.06.2020

Sherqitürkistan Birliki Teshkilatining Bayanati

( 2010- 1. Nomurluq )


Weten sirtida élip bériliwatqan siyasiy herikitimizning tiz tereqqiyatigha egiship, tajawuzchi Xitaylarning wetinimizde yürgüziwatqan mustemlike siyasiti barghanche kücheymekte. Perezdékidinmu téz yéngilinip bériwatqan xelqara weziyet we musteqilliq herikitimizning ichki xususiyetliri'i islahat xaraktérliq yéngiche sitratégiye we taktékilarni ortigha chiqirishimizni texirsiz telep qilmaqta.

Oxshimighan métotiki gholluq pikir éqimidikilerning pikir- qarashlirini mujessemligen asasta inqilawi heriketlirimizni téximu mukemmel pilanliq we programmiliq shekilde élip baridighan séstimigha kirgüzüsh ihtiyajidin, shundaqla wetenning üzül- késil musteqilliqi üchün küresh qilidighan, xelqimizni idi'ologiye jehettin yétekleydighan bir siyasi teshkilat qurup chiqishni talliduq.

Teshkilatimiz herqandaq bir gheyri siyasi küchning hamiyliqi astigha kirip qélishni xalimaydighan, wetenning üzül-késil musteqilliqi üchün izdinidighan we küresh qilidighan siyasi teshkilat bolup, ichki we tashqi munasiwetlerde töwendiki belgülimilerge emel qilidu.

Birinchi: Teshkilatimiz özining siyasi xitapnamiside otturgha qoyghinidek, xelqara qanun we insan heqliri ehdinamillirige hörmet qilidu.

Ikkinchi: Teshkilatimiz barliq xizmetlirini bir ijtima'i teshkilat sheklide emes eksiche üzül- késil musteqilliq üchün küresh qilidighan bir siyasi partiye derijiside qanat yayduridu.

Üchinchi: Teshkilatimiz „Dunya Uyghur Qurultiyi“ ni dewaning tashqi siyasettiki qanunluq wekili dep qaraydu we „Dunya Uyghur Qurultiyi“ning xizmetlirini özining siyasi pirinsipi we nizamnamisi asasida qollaydu we yéqindin hemkarlishidu.

Törtinchi: Teshkilatimiz meniwi animiz Rabiye Qadir xanimni musteqilliq herikitimizning lidéri dep étirap qilidu.

Rehbirimiz Rabiye Qadir xanimning her türlük chaqiriqlirigha qizghin awaz qoshidu we uning rehberlikini qobul qilidu.

Beshinchi: Teshkilatimiz bir siyasi partiye derijiside herikitimizning ötkür zéhniyetke, yüksek siyasi ghayige, ilmi qabiliyetke, eneniwi , milli exlaqqa hem weten- milletke shertsiz sadiq bolghan rohqa ige bir muntizim kadérlar qoshunini yétishtürüsh üchün béjanidilliq bilen heriket qilidu.

Altinchi: Teshkilatimiz inqilap sépimizdiki barliq teshkilat we jemiyetler bilen barawerlik, teqdirdashliq pirinsipi asasida zich hemkarliq ornitidu, shuningdek her sahediki meshhur shexisler we teshkilatlar ara saghlam munasiwet ornutush üchün tirishidu,hemde milliy dawa sépimizdiki aktip shexislerning teshkilatimiz ichidin orun élishini teshebbus qilidu.

Yettinchi: Teshkilatmiz dewayimizning ichki qismidiki teshkilatlar we xelqara jemiyetler her-türlük ijtima'i we siyasi qéyinchiliqlar tüpeylidin orundap kételmeywatqan bir qatar siyasi wezipilerni orundashqa tirishidu. Shuningdek millitimizni, teshkilatlirimizni, dunyadiki erkinlikni, höriyetni yaqilaydighan barliq teshkilat we xelqlerni bu ulughwar xizmetlirimizni hémaye qilishqa chaqiridu!


Sherqitürkistan Birliki Teshkilati

Sherqitürkistan Kultur Merkizi Frankfurtta Kulturlar Ara Diyalog Paaliyitige Qatnashti

Mushu Ayning 11- , 12- künliri Gérmaniyening Frankfurt Sherheri etrapida, Gérmaniyede yashawatqan 100 ge yéqin milletning ayrim wekillirining qatnishishi bilen Kulturlar ara diyalog paaliyiti élip bérildi. Paaliyetke Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti Kultur we Teshwiqat Ménistirlikining qarmiqida, Yawropada paaliyet qiliwatqan Sherqitürkistan Kültür Merkizi wekillirimu qatnashti.




Bu paaliyetke Gérmanlarning Kultural Jemiyetliridin bashqa bu yerde köchmen bolup olturaqliship qalghan Uyghur, Türk, Yunan, Italiyan, Erep, Rus, Yapon, Pilipin, Nigir, Hendistan, Burma we Pakistan qatarliq döletlerdin kelgenler qurghan teshkilat we jemiyetlerdin bolup 500 ge yéqin kishi qatnashti.

Paaliyetning meqsiti, Gérmaniyede yashawatqan étnik topluqlar ottursidiki öz-ara kultural yolqoyush we öz-ara chüshünüshni téximu ilgiri sürüsh, yerlik medeniyetlerning güllinishini righbetlendürgen asasta ortaq bolghan meniwiy muhit yaritishtin ibaretidi.




Paaliyette herqaysi döletlerdin yawropagha kélip olturaqliship qalghan xelqlerning teshkilatlirining özlirini tonutishi üchün ularning medeniyet we sen´itige ayit nomurlarni sehnide körsütishige purset yaritip bergendin bashqa, ular üchün ayrim tizgahlar hazirlanghan bolup, bu yerde Sherqiy Türkistangha wakaliten Sherqitürkistan Kultur Merkizigimu yer ayrildi.




Paaliyet jeryanida bashqa xelqler tallanghan serxil sen´et we medeniyetke ayit nomurlarni körsetti we özlirining yerlik Yimek-ichmek, kéyim-kichek medeniyitini namayan qildi. Sherqiturkistan Kultur Merkizi ezaliri özlirige ayrilghan tizgahta, Sherqitürkistanning bügünki weziyitini bolupmu, „Sherqitürkistan 5- Iyul Xelq Inqilawi“ din kéyinki xelqimizning béshigha kéliwatqan Kultural we Érqiy qirghinchiliqqa ayit riyalliqni tonushturidighan Uyghurche, Gérmanche, Türkche we Engilische kitap-jornal, bérishur, resim we bildürge qatarliqlarni tarqitip paaliyet qatnashquchillirining diqqitini qozghidi.



Sherqitürkistan Kultur Merkizi yene bu paaliyetke qatnashqan Edebiyat-sen´et, Axbarat we Maarip orunliridin kelgenler bilenmu ayrim söhbet élip bardi we ularni, Sherqitürkistan we Tibet mesiliside Xitayning teshwiqatigha aldanmasliqni, zörül tépilsa Sherqitürkistangha biwaste bérip ehwallarni mexpiy igelleshning ishenchlik we téximu qayil qilarliq bolidighanliqini agahlandurdi.


Sherqitürkistan Kultur Merkizining ikki künlük kulturlar ara diyalog paaliyiti nahayiti netijilik boldi. (K.A)


Sherqitürkistan Kultur Merkizi Teshwiqat Bölümi



Gérmaniye/Frankfurt 13.06.2010

Posted by UYGHURISTAN at 10:25 AM

Uyghur Held in Leak Case
2010-06-11
Chinese authorities are said to be detaining an ethnic Uyghur whose Kazakh visa had lapsed.


AFP

Chinese paramilitary police trucks drive through downtown Urumqi, July 9, 2009.
HONG KONG—A man detained in connection with the leaking of information to international news media about the death in custody of a fellow Uyghur in northwest China has been missing for eight months, according to his wife, who now lives in Kazakhstan.

Enver Israil, 33, was detained last year on Oct. 1 along with around 20 other men in China’s Xinjiang Uyghur Autonomous Region (XUAR) by authorities who were unable to locate his elder brother, Ershidin Israil.

Police were searching for Ershidin Israil, 38, for allegedly releasing details of the beating death of Shohret Tursun, whom Uyghur police had detained on suspicion of participating in deadly ethnic riots in the capital Urumqi in July 2009.

Enver Israil’s wife Asiye Kerimova is a native of Kazakhstan, whose border lies near the Israil family home in Ghulja, in Qorghas [in Chinese, Huocheng] county, Ili prefecture.

“As you know, political prisoners in China don’t have the right to hire lawyers or to meet their family. I’m getting this information through businessmen who travel to Kazakhstan,” she said.

Asiye said that she often seeks out businessmen who travel between Qorghas and Kazakhstan to ask about her husband.

Some are willing to speak about his situation but others, she said, fear retribution by Chinese authorities.

“I was told his physical condition is OK, but he has started to suffer psychologically. I was told he says from morning until night, ‘I miss my children and I need to see them,’ but I don’t know how true these claims are. I just don’t know.”

Kerimova and Enver Israil married in September 2006 and have two daughters, aged one and 2-1/2.

“The youngest daughter’s first word was ‘dadam’ ['father'] and the older daughter carries her father’s picture all the time. She asks about him and cries.”

‘Don’t worry about me’

Kerimova said she and her husband had been living in Almaty, but that after traveling to Qorghas for her father-in-law’s funeral in June 2009, Enver Israil had been refused reentry to Kazakhstan because his visa had expired.

“During that time, my brother-in-law Ershidin had problems with the authorities. Then my husband and his brother were detained,” Asiye said, referring to Enver and Ershidin’s older brother Ghene Israil.

On Sept. 30, Enver Israil telephoned his wife and spoke of troubles affecting his family.

He said his brother Ershidin had disappeared and that police were trying to find him.

In a phone call the next day, Enver told Asiye “Goodbye. Don’t worry about me. Take good care of the kids.”

Moments later, the telephone went dead and Kerimova said she has not spoken with her husband since.

According to a Uyghur businessman, who asked not to be named, authorities rounded up Ershidin Israil’s closest friends in the raid, including Abdusalam Nasir, Ablet Abdurishit, Abdukerin Dihan, and Perhat, in addition to Enver and Ghene Isaril.

While most of the detained men were eventually released, Enver Israil and Abdusalam Nasir remain in custody, the businessman said.

“We are assuming that if Ershidin is found, Enver and Abdusalam’s case would be dealt with,” Asiye said.

A duty officer who answered the phone at the Qorghas Public Security Bureau said he didn't know about the detention of Enver Israil and Abdusalam Nasir.

“I am not clear on that,” the officer said.

The officer also said that he was unaware of an ongoing manhunt for Ershidin Israil.

‘An influential figure’

Kerimova said she and her husband had planned to stay in Almaty and that Enver Israil was in the process of applying for Kazakh citizenship before he was detained.

She said that she had spoken with authorities in Kazakhstan for assistance in tracking down the whereabouts of Enver, but that they had been unable to help.

“I spoke with the relevant offices. They said, ‘If your husband was a Kazakh citizen, we could help, but he is a Chinese citizen so we cannot do anything. We’re sorry.’”

While Kerimova said her life has been in upheaval since her husband was detained, she doesn't harbor any resentment toward her brother-in-law Ershidin for speaking out about Shohret Tursun’s death in detention.

“Never. He is one of the most educated and influential figures in that household. I don’t understand politics and I don’t know what it is to ‘leak state secrets,’ but what I know is that my brother-in-law was a man with a conscience,” she said.

Kerimova said Ershidin had previously been sentenced in 1999 to six years in jail for “separatism” and was released when his term was fulfilled.

He had become a successful businessman upon his release and had taught her and Enver Israil how to run their own business.

Death in detention

Shohret Tursun was among some 40 men from Qorghas detained around the time of deadly protests July 5 in the regional capital, Urumqi, villagers said.

The protests by Uyghurs, a largely Muslim Turkic people, followed alleged official mishandling of earlier ethnic clashes in far-away Guangdong province.

The July 5 protest sparked days of deadly rioting in Urumqi, pitting Uyghurs against majority Han Chinese and ending with a death toll of almost 200, by the government’s tally.

Tursun was detained July 6 in Urumqi. He was transferred to Ili on July 18 and eventually to the Kosherik jail in Qorghas on July 23, his father said.

Tursun’s badly bruised and disfigured body was released to his relatives Sept. 19, 2009—prompting a standoff between authorities who wanted him buried immediately and family members who refused and demanded an inquiry into whether he had been beaten to death.

Abdusalam Nasir helped wash Tursun’s body before the burial, which authorities forced the family to hold the following day.

Police detained Haji Memet, 35, and Abdusalam Nasir, early Sept. 23 in Lengger [in Chinese, Langan] village, Qorghas county, according to two witnesses.

Both Memet and Nasir were arrested on Jan. 25, 1997, on charges of “splittism.” They served eight and six years in jail, respectively.

Uyghurs say they have long suffered ethnic discrimination, oppressive religious controls, and continued poverty and joblessness despite China's ambitious plans to develop its vast northwestern frontier.

Xinjiang is a strategically crucial vast desert territory that borders Russia, Mongolia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Afghanistan, Pakistan, and India.

The region has abundant oil reserves and is China's largest natural gas-producing region.

Original reporting by Shohret Hoshur for RFA’s Uyghur service and Qiao Long for RFA’s Mandarin service. Uyghur service director: Dolkun Kamberi. Mandarin service director: Jennifer Chou. Translated from the Uyghur by Mamatjan Juma and from the Chinese by Jennifer Chou. Written for the Web in English by Joshua Lipes. Edited by Sarah Jackson-Han.

http://www.rfa.org/english/news/uyghur/leak-06112010121250.html

Copyright © 1998-2010 Radio Free Asia. All rights reserved.